İktisat ve İçtimai [*]

[*] “Rene Vorms [René Worms]”ten.

-1-

Elyevm oldukça revaç bulduğu hâlde hudut ve ihatası layıkıyla tayin edilemeyen “iktisad-ı içtimai”nin mahiyetini anlamak için yapılabilecek en iyi şey bunu, gerek ismen gerek esasen en yakın olan “iktisad-ı siyasi” ile mukayese etmektir. Böyle bir mukayeseden şimdiye kadar hemen gayr-ı meri olan ihtilafat ve müşabehat birden [?] hatta bu hadisata müteallik olan fenne verdikleri “ikonomiki” ismi bile iştikakına nazaran idare-i beytiye fenni demek değil midir? Hekim-i Yunani Ksenofon’un bu nam altında mütalaa ve tetkik ettiği şey umur ve faaliyet-i beytiyenin, hayat-ı hususiyenin en güzel suretle tedviri çaresinden başka ne olabilirdi? Şüphesiz Ksenofon, diğer asarda Eflatun [Platon] ve bilhassa Aristot [Aristoteles] bu nokta-i nazarı geçerek tekmil beldenin menafi-i maddiyesini mevki-i mübahaseye koymuşlardır. Lakin bunu yapmak ile iktisadî bir şey yaptıklarını zannetmiyorlardı. Onlara nazaran bundan sonra “siyasiyat” vadisine geçilirdi.

(…)