-6-

Pol Deşanel [Paul Deschanel] ve Asarı

“Hayat ve Kitaplar” unvanlı silsile-i makalatımızın beşinci numarasında Mösyö Ernest Lavis’in [Ernest Lavisse] Büyük Frederik’e [II. Friedrich] ait iki eser-i mühiminden bahsetmiş ve hatimesinde Frederik’in [II. Friedrich] muharebatı, icraat-ı siyasiyesini Fransa Meclis-i Mebusan Reisi Mösyö Deşanel’in [Deschanel] Huteba ve Siyasiyyun [Orateurs et hommes d’État] namındaki kitabından takip edeceğimizi söylemiştim. Bugün o vaadimi incaz ediyorum.

Pol Deşanel [Paul Deschanel] muktedir bir muharrir, beliğ bir hatip, mahir bir siyasidir. Şu üç sıfatı nefsinde bihakkın cem edebilmek için bu adam nasıl bir terbiye-i fikriye aldı? Mütalaat-ı siyasiyesi nasıl, ne feyiz ile neşvünema buldu? Çocukken bir ecnebi memleketinde henüz görmediği, yalnız ismini babasından öğrenerek, mini mini dudaklarıyla kekelediği vatanında bugün Meclis-i Mebusan riyasetine, akademi azalığa kadar suud edebilmek için bila-tevakkuf bu kadar merahil-i mesaiyi nasıl kat etti? Evvelemirde buralarını birkaç satırla mümkün mertebe hikâye edelim…

(…)

-5-

İngiltere Usul-i Cezaiyesi

-Geçen nüshadan mabad ve hitam-

İcra-yı tahkikat eden koronerin (coroner=tetkikçi) müttehem mahkeme huzurunda tahlif edileceği esnada hazır bulunması lazımdır. Gaybubeti halinde ceza-yı nakdiye mahkûm edilir. Tatbikatta hükkam, koroner tarafından o kadar itina ile yapılan tahkikata pek cezai ehemmiyet verirler. Ekseriyetle tahkikat evvelce arz edildiği veçhile castis of pis [justice of peace=sulh hâkimi] büyük heyet-i udul canibinden icra edilir. Bazen aynı cinayet için bu iki tarik, müttehem hakkında ayrı ayrı tahkikata şuru ederek yekdiğerine mugayir hükümler vermek gibi fikr-i adalete muhalif ahvale sebep olur. Bunun için İngiliz cezaiyunu tahkikatın yalnız castis of pis [justice of peace=sulh hâkimi] ile büyük jüriye tevdi olunarak, koroner tahkikatının ilgasını kemal-i şiddetle talep etmektedirler.

(…)

-İstanbul: 23 Kânunusani, 1315-