-8-
Gustav Flober [Gustave Flaubert] ve Asarı
Edib-i hakim Emil Zola’ya dair birkaç ay mukaddem yine bu sayfalarda yazdığımız makale-i naçizane nekayis-i adidesiyle beraber hüküm ve takdirleri bizce fevkalade haiz-i ehemmiyet olan karilerimizden ekserinin iltifatına mazhariyetle mübahi oldu. Hâlbuki Zola hakkında söylemek istediğimiz şeylerin kısm-ı azamını söyleyemedikten başka ne eserlerini layıkıyla tahlil ne de felsefesini hakkıyla irae edebilmiştik. Hatta müşarünileyhe ait mütalaatın nısfına yakın kısmını -o sırada mevzularımızın kesretinden, bir de haftalık gazetelerde bu nevi makalatın mabadlı olarak neşrini münasip görmediğimizden- derç bile edemeyerek ileriye talik için mecburiyet görmüştük.
(…)
Rübab-ı Şikeste’nin İkinci Tab’ı
Rübab-ı Şikeste’nin ikinci tab’ı hitam bulduğundan, bugünden itibaren neşir ve tevziine başlanacağını muhterem karilerimize ilan ediyoruz. Eserin ilk tab’ında görülen bazı tertip sehviyatının bu sefer tashih ve ikmaline çalışılmıştır.
Şimdiye kadar taşradan varit olup idarehanemizde mahfuz bulunan siparişnameler mucibince kitaplar yerlerine gönderilmeye başladı.
Fiyatı yine evvelki gibi yedi buçuk kuruştur. Taşradan isteyenler yüz para posta ücreti ilave buyurmalıdırlar.
Bu haftalarda intişar eden gazetelerin hangisini açacak olsanız küşadı takarrüp eden 1900 sergisi hakkında makalelere rast gelirsiniz. Yirminci asr-ı medeniyeti suret-i mutantanada istikbal maksadıyla Fransızların önümüzdeki Nisan’da açacakları bu meşher-i umumi hiç şüphe yoktur ki Avrupa’nın en parlak, en cemiyetli bir muvaffakiyet-i medeniyesi olacak. Bu muvaffakiyeti temin için ihtiyar edilen fedakârlıkların bir misali olmak üzere haber verelim ki 1889 sergisinin zirve-i bala-yı garaibi olarak kurulup yeni sergide yine muhafaza-i mevki eden üç yüz metrelik Eyfel Kulesi şirketi de dâhil bulunmak üzere tamam elli üç yeni şirket teşekkül etmiştir. Bu şirketlerin maksadı 1900 sergisinde icra-yı ticaretten ibarettir. Neşredilen resmî bir istatistiğe nazaran umumunun sermayesi elli dört buçuk milyon franktır ki 711143 hisse senedine ve 149550 hisse-i müesseseye taksim olunuyor. Şirketlerin ekserisi serginin müddet-i imtidadınca devam eyleyecek, birtakımları da ebvab-ı meşherin insidadından bir, iki yahut üç sene sonraya kadar iş görecektir. Mamafih içlerinde beş, on, yirmi ve hatta doksan dokuz seneye kadar temdid-i enzar-ı tamah eyleyenler de var. Şimdi bu şirketlerin ne gibi işlerle iştigal edeceğini merak ediyorsunuz, değil mi? İşte birkaçının esamisini sayıyorum. O sayede 1900 sergisinin muhteviyatından bir kısmını da anlamış oluruz.
(…)
1900 senesinde açılacak sergi Paris’e müteallik her şeye bir yenilik, bir modalık, bir ehemmiyet getirdi. Her tarafta Paris’in evleri, Paris’in sokakları, hatta Paris’in ağaçları… Gazetelerden biri Paris’in sokaklarındaki ağaçlar hakkında resmî bir istatistik neşreyliyor. Bu şehr-i şehirin yalnız caddelerinde tamam doksan bin ağaç varmış. Beher ağaç; dikilmesi, bakılması itibariyle yüz elli franka mal olduğundan umumu için belediyece on beş milyon franklık masraf ihtiyar edilmiş demektir.