Avrupa’da kadın erkek, erbab-ı haysiyet ve şöhretten biri vefat etti mi hemen sandığı, dolabı, çantası, çekmecesi karıştırılarak kâğıt, yazı namına her ne bulunursa toplanıyor. Bazen ötesi berisi şerh ve izah edilmek, bazen her noktası ayrı tetkik ve muahaze olunmak, bazen de hiçbir tarafına hiçbir şey ilave edilmeyip hâli üzere ve yalnız tarih sırasıyla bir tertib-i tabii altına alınmak suretiyle kitap hâline getiriliyor, basılıyor; üzerine parlak bir kap, onun üzerine daha parlak bir kıymet vaz olunuyor. Kemal-i izz ve naz ile sahne-i intişara çıkarılıyor. Allah için erbab-ı mütalaatın da bu gibi şeylere hiç merakı yoktur! Öyle ya, bir büyük muharrir veya şair veya ressam veya her kim ise biri ölmüş. Bunun hâl-i hayatında şuna buna yazmış olduğu mektupları – ki her biri ahval-i hususiye ve mahremanesinin bir defter-i icmalidir – okuyup da ne yapmalı?  O gibi sırf şahsi, sırf hangi şeylere kesb-i vukuf etmekten ne istifade hasıl olur? Eğer mektupların sahibi neşrolunmalarında bir fayda tasavvur etseydi, bu kadar asarı var, o meyanda bir münasip unvan ile bunları da ortaya çıkarmaz mıydı?

Evet, çıkarırdı ama bir fayda memul etmemiş, çıkarmamış. Vefatından sonra varisler, hususiyle naşirler o faydayı -kendileri için, hem de pek büyük olarak- görüyorlar. Mektuplar, nameler, el yazıları, yarım bırakılmış manzumeler, ikmal edilmemiş makaleler, titrek bir el ile her sayfası ayrı ayrı çizilip iptal edilmiş ruznameler. Hasılı birçok metrukât-ı kalemiye kitap kitap neşir ve füruht olunmaya başlıyor.

Bu iyi bir şey mi?

İşte Fransa’da evrak-ı havadisten biri şu mesele-i neşriyeye dair müellifinden Emil Zola [Émile Zola] ile Fransuva Kopen’in [François Coppée] mütalaalarını sormuş ve aldığı cevapları neşretmiştir. Zola: “Erbab-ı kalemin vefatlarından sonra bırakmış oldukları evrak-ı muhaberenin neşredilmesine muteriz değilim. (…)” (…)

[İmza: Diran Çırakyan]

“Kütahya’da Ezen Köprüsü”

Gazetemizde Kütahya kasabası ve civarına müteallik birçok malumat verilmiş, birçok da resimler basılmıştır. Binaenaleyh manzarası ilk sayfamızda derç ettiğimiz Ezen Köprüsü hakkında bu defa ayrıca izahat itasına lüzum görülmedi.

“Rutbetlü Partoğomeos Efendi”

Bu kere Ermeni Patrik Kaymakamlığına tayin buyurulan Rutbetlü Partoğomeos Efendi Hazretleri miladın 1838 senesinde Kumkapı semtinde tevellüt etmiştir. Evvela Longa ve Patrikhane iptidai mekteplerine badehu Samatya mektebine devam ederek tahsil-i ulum eyledikten sonra Armaşa Manastırı’na duhul etmiş ve bir müddet orada kalmıştır. (…)