Balzak [Honoré de Balzac]

4

İcat Ettiği Âlem 

“Mudhike-i Beşer”in [La Comédie Humaine] mukaddimesinde Balzak insanın tarih-i tabiiyesini yazmak  maksadında olduğunu haber verir. Kendisinin liyakat ve kabiliyeti maksadıyla hem-ahenkti. Tersim ettiği simaların o neve dâhil, o hututa malik olmaları işte bundan ileri gelmiştir. Anasına bak, kızını al. Bir sanatkârın icat ve ihtira hususunda takip ettiği tarz malum olursa ne icat edeceği evvelden tahmin edebilir. 

Ulum-ı tabiiye mütevaggılı nazarında insan müstakil, faik, kendi kendisine sahih ve salim, yalnız kendi sayıyla hakikat ve fazilete suuda kadar bir mecmua-i akl ve mantık değildir; belki diğerleri nevinden basit ve sade bir kuvvettir ki derecesi, takip ettiği istikamet tesadüf ve vukuâta tabidir. Ulum-ı tabiiye mütevaggılı insanı yalnız insan olması itibariyle, kendiliği için sever onun için, bu kuvvet hangi dereceye çıkarsa çıksın, nereye masraf olursa olsun onu sever o kuvvet yalnız icra-yı tesir etsin, ulum-ı tabiiye mütevaggılının memnun olması için bu kâfidir.      

(…)

“Posta Güvercinleri” 

Terakkiyât-ı ulum ve fünun muhaberat için bize her gün yeni bir vasıta temin etmekle beraber bizzat tabiatın ihzar ettiği usulleri unutmamalıdır. İşte seyyah güvercinler bu kabîldendir. Filhakika bu nazik hayvancıklar son derecede seri ve mütehammildir. Hin-i hacette telgrafın yerini tutabilirler. İcra olunan tecrübelerde seyyah güvercinlerden vakt-i sulhta istifade olunduğu kadar vakt-i harpte de istifade edileceği tahakkuk eylemiştir. 

Yol bulmak ekseriya pek müşkül bir iştir. İnsanlar bunun için coğrafyaya, hendeseye, heyete müracaat ederler; harita, pusula kullanırlar. Mamafih yine yanıldıkları olur. Hayvanlar ise yol bulmakta ancak sevkitabiilerine istinat ederler. 

(…)