“Bir Meşcere-i Mütehaccire”

Maden kömürlerinin suret-i teşekkülü tabakatü’l-arza müteallik malumatın en müptezellerindendir; herkes bilir ki cesim Fujer ormanları rutubet ve hararetin tesiriyle bugün sobalarımızda, fabrikalarımızda, vapurlarımızda israf ve istihlak ettiğimiz bu cism-i siyahı vücuda getirmiştir. Vapur kömürüne lisanımızda “taş kömür” namı verilmesi büyük bir delil olamamakla beraber bu kömürlerin suret-i teşekkülü vehlede bir tahaccür gibi telakki edilebilir. Halbuki dünyada hakikaten tahaccür etmiş ecza-yı nebatiye yok değildir. 

Hükûmat-ı müctemianın Arizona eyaletinde böyle bir ormanın vücudundan bilmem haberdar mısınız? On beş bin metre murabbaında bir sahayı işgal eden bu hayret-efza hıyaban-ı sengin Apaş kontluğunun şimal-i garbisinde kaindir. Bugün birer taş kütlesinden başka bir şey olmayan bu ağaçların kısm-ı azamı çam nevindendir. Bu garibe-i tabiiye kürre-i hak üzerinde yegânedir. Bulunduğu tepe sath-ı bahrden bin beş yüz metre irtifaında olup tabiiyunun kavlince bu yükseklik çamların neşvüneması için kafi olmadığından bazıları ağaçların esasen daha yüksek bir noktada yetişip sonradan buraya devrilmiş olduklarına kail oluyorlar. 

(…)