“Kara Humma” Hastalığının Tezayüdü ve Suyun Ehemmiyeti
Hemen bir buçuk iki aydan beri şehrimizde bazı devairden ahz olunan vefiyat istatistiklerine göz gezdirilecek olursa kara humma, humma-i şebe tifo hastalığının epey hasarda bulunduğu görülür.
Şehrimiz sekenesinin en ziyade zayiat verdiği hastalıklar “verem” ve bu aralık “humma-ı şebe tifo”dur. Verem hakkında bilahare beyan-ı mütalaa edeceğiz; bugün hummadan bahsedelim:
Humma-ı şebe tifo “Ebert” [Karl Joseph Eberth] isminde bir Alman âlimin keşfettiği küçük bir basilin vücuda nüfuzuyla zuhur-nüma-yı dehşet olur. Bu mikrop bi-r-rüçhan hazım borusunda neşvünema bulup gayet müessir ve hastalığın alaim ve arazını mucip bir madde-i semiyye [toksin] ifraz eyler. Bir tifolunun bağırsağında bulunan bu basiller ishal ile harice mündefi olduğundan hastanın mündefiatı bir menba-ı sirayet olur. Marazın sirayeti ve intikali muhtelif tarzda olur ise de mikropların vücudumuza nüfuz için intihap ettikleri tarik daima hazım borusudur.
(…)
Fransa darülfünun-ı tıbbisi nazır-ı umumisi ve muallim-i zi-iktidarı hemen yirmi seneden beri: Bir şehrin sıhhat-ı umumiyesi sarf ettiği suların evsafına tabidir.”, “Bir şehirde kara humma ve koleradan zayiat ve vefiyat gıda makamında kullanılan suyun adem-i safiyetine tabidir.”, “Kara humma bir şehre gelen suyun miyarıdır.” gibi cümel-i hekimane sarfından geri durmamaktadır.
(…)
Gustav Flober [Gustave Flaubert] ve Asarı
-Mabad ve hitam-
-3-
Madam Bovary, Terbiye-i Hissiye
Bunlardan bazılarının tabiat-ı esasiyelerini mümkün mertebe tahlil edelim:
Leon dupui [Leon Dupuis] dul valide, hala gibi kadınlar elinde terbiye edilmiş, müphem ve gayr-i muntazam bir surette mütalaat-ı edebiyede bulunmuş, sonra biraz hukuka, bir parça da musikiye çalışmıştır. Zayıf, mülayim, sebatsız, tembel, hayalperest bir adamdır. Müşteheyat-ı nefsiyeden başka bir şeyi olmayan sathi, hafif sevdalar geçirmiş. Kemal-i suhuletle münkatı olabilecek ve cüzi masrafla idare edilecek muhabbetlerle vaktini oyaladıktan sonra nihayet maldar bir köylü kızı ile izdivaç edecektir.
(…)