Maden Ocaklarında iştialat – Kabil-i iştial gazların yalnız maden kömürü ocaklarında bulunmadığı – Tahtelarz işleyen amelenin hayatı daima tehlikededir – Gazların temeyyusu ve tasallübü – Mister Hampzon’un [William Hampson] makinesi – Radyografya hakkında bir iki söz ve kriptoskop aletinin hizmeti – Kutb-u şimal keşfiyatı – Mösyö Andre’nin [Salomon August Andrée] balonu ve güvercinler

Senede birkaç defa maden ocaklarından birinde iştial-i şedit vuku bulduğu ve birçok amelenin rişte-i hayatını kat’ ettiği gazete sütunlarında okunmaktadır. Malum olduğu üzere maden ocaklarında teraküm eden ve bir kıvılcıma temas etmekle hemen patlayan gazların terkibi sokaklarda yanan gaza pek yakın olup ikisi de esasen “karbonlu müvellidülma”dan ibarettir.

(…)

Şu gazların böyle tahtelarz her tarafta bulunabilmesini neye atfetmeli? Bazı erbab-ı tetkik bu gazların nebatat-ı kadimeden toprak altında kalanların eseri olduğunu kabul ediyorlar. Her ne kadar olursa olsun her halde toprak altındaki amelenin hayatı herhangi ocakta bulunursa bulunsunlar tehlikede demektir, bu tehlikeye karşı gelinmek için ihtiyat şarttır.

Sahne-i tabiatta mevcut ecsamın üç halde bulanabileceği malumdur: salb, mayi ve gaz hali. Fakat küre-i arzın devr-i hazırında hararetin derecesine göre ecsam bu üç halden birinde bulunmaktadır. Mesela denizler küre-i arzın her tarafında mayi olduğu halde kutuplar tarafında müncemittir. Yani salb haldedir.

(…)