İnci – Sedeflere inci doğurtmak kabil midir? Mösyö Leon Dike’nin [Leon Dyke] tetkikatı – İncinin hakikati – Bu da bir hastalık neticesi imiş! – Yine mikroplar

İncinin suret-i teşekkülü hakkında evailde pek çok evham ve hayalat zikir olunurdu. Bugün terakkiyat-ı fenniye sayesinde bu cevher-i kıymettarın esası, hakikati meydana çıktı. Tarih-i tabii uleması şimdiye kadar inciyi zü-mısrain hayvanat naime-i sedefiye kabuklarının safahat-ı dâhiliyesinde zuhur eder ve hayvanın bürnüsündeki guddelerden vuku bulup ve madde-i nigari denilen ifrazat-ı kilsiyenin tasallübünden husule gelir zannediyorlardı. Hatta inci istiridyesine istenildiği kadar inci tevlit ettirilebilir deniyordu. Filvaki kavkaanın içine bir cism-i ecnebi ithal edilse hayvan bunun tazyik-i müzicinden kurtulmak için derhal cism-i mezkûru madde-i nigari ile tıla eder. Yani ona bir kışr-ı sedefi iksa eyler ve bu suretle dâhilindeki cism-i harici inci şeklini alır.

Tarih-i tabii mütehassıslarından Leon Dike bu zehabın musib olmadığını söylüyor. Kendisi ahiren bir hayli tetkikat icra ederek nigar-ı lülü tesmiye edilen inci istiridyelerinin bütün garaib-i hayatiyesine ve incinin hakikatine kesb-i vukuf eylemiştir. Bu tetkikatına istinaden diyor ki: “Vakanın sath-ı dâhiliyesinde tasallübat-ı kilsiyeden husule gelen mevaddın tabiatı ilk nazarda inciye müşabehet arz ederse de hakikat-i halde bunlar inci değildir; elvan-ı kuzahiyeyi aks ettirmezler; bunlara dürr-i kazib demek daha münasip olur.

(…)