13

Şimdiki Prusya’nın Suret-i Teşekkülü [*]

[*] La formation de la Prusse contemporaine, par Godefroy Cavaignac.

1807 senesinden 1813 senesine kadar Prusya’da vücuda gelen tahavvülat Almanya’da bütün bir edebiyat tevlit etmiş, kütüphaneler doldurmuştur. 1806 ve 1807’de bu memleketin düçar olduğu darbe pek ağırdı; bunu müteakiben orada vukua getirilen ıslahat şayan-ı hayret bir derecede vasi ve metindir. Muharebeden mütevellit olan buhran devresinde şimdiki Prusya’nın menabini, kuvvet ve kudretinin esrarını müverrihîn pek ziyade tetkik ettiler.

(…)

Ve ahiren Mösyö Herman Hufer [Hermann Hüffer] ezmine-i ahirenin bütün mesalih ve vakayi-i azimesini deraguş ile her biri hakkında en nafiz, en doğru malumatı vermeye muvaffak oldu. Müellif bu eserinde itidal-i tenkidiyle, zarafet-i fikriyesiyle, üslub-ı ifadesinin sadeliğiyle büyük takdirlere mazhar olmuştur. Bu kitapların hiçbiri Fransız lisanına yahut elsine-i saireye mütercem değildir.

(…)

Mösyö Pol Lanke şehrimiz esatize-i musiki-şinasanındandır. Geçende tertip ettiği Yunan muharebesi muzafferiyet marşı diğer birkaç parça ile beraber haşmetlü Almanya imparatoru hazretlerinin mazhar-ı tahsin ve teşekkürü olmuş ve Almanya hassa alaylarında terennüm olunması için umum mızıka bölüklerine emir verilmiştir. Mösyö Lange’nin iktidarı Avrupa musikisine münhasır değildir; şark usul-i musikisinde de ispat ettiği ehliyet ve maharet şeref-yab-ı takdir-i velinimet-i bi-minnet olarak kendisi Osmanlı ve mecidi nişan-ı zişanları ve sanayi-i nefise risalesiyle taltif buyurulmuştur.