İngiltere’de Kambriç [Cambridge] Darülfünunu’nda lisan-ı Farisi muallimi bulunan İngiliz meşahir-i müsteşrikininden olan Mister Edvar Brovn [Edward Granville Browne] nam zat tarafından bu hafta idarehanemize Türkçe yazılmış bir iltifatname varit oldu. Evvelemirde asar-ı münteşiremizin Avrupa’da eyadi-i itibara alındığını anlamakla iftihar eyleriz. Saniyen Garp erbab-ı kaleminin Şark’a dair verdikleri malumatın daima hata ile mali bulunmakta olduğunu yine Garb-ı mütehayyizan-ı ashab-ı kemalinden bir zat lisanından işitmekle bittabi memnun oluruz. Binaenaleyh Mister Brovn [Edward Granville Browne] cenaplarının mektuplarını ber-vech-i ati derç ile hakk-ı acizanemde irae eyledikleri teveccühe karşı takdim-i teşekkürat ederim:

                                                                                                                                                                    Londra 28 Kanunuevvel 1896

Aziz Efendim                                                                                                                        

Zat-ı maarif-sematları tarafından “Avrupa’da Ne Gördüm?” unvanıyla tasnif buyurdukları kitabı geçenlerde kemal-i şevk ve memnuniyetle okudum. Bu kadar güzel mergub bir eserin kalem-i belagat-ı şiyeminizden sadır olduğuna Edebiyat-ı Osmaniye’nin kâffeten düstanı arz-ı teşekkürat ederlerse gerçektir. Ancak bizim İngiltere’mizi pek beğenemediğinize elbette çok teessüf ederim. Belki Fransızcayı güzel bildiğiniz kadar bizim lisanımızı dahi bilseydiniz Londra’da geçirdiğiniz eyyamı o kadar sakil ve gayr-ı mülayim bulmazdınız. İnşallah başka bir kere buralara teşrif buyursanız İngiltere’nin tasvir ettiğiniz kadar fena olmadığını anlayacaksınız. Memalik-i Osmaniye’de sefer ve seyahat eden Avrupalıların ekserisi Türkçe hiç bilmediklerinden memleketiniz hakkında batıl ve asılsız hayalata düştüklerini görüyorsunuz. Burada da öyledir. (…)

Kambriç [Cambridge] Medresesi’nde lisan-ı Farsinin Muallimi

                Edvar Brovn [Edward Granville Browne]

Avrupa’da Ne Gördüm? unvanlı eserimizin “Londra” kısmı mütalaa olunursa memleketin sanayi ve hayat-ı mesaisini fevkalade alkışlamakla beraber yalnız bize garip gelen bazı adetlerini muaheze eylemiş olduğumuz görülüyor. Şu kadar sathi bir muahezenin kendilerince mucip olduğu teessüre teessüfle beraber İngiliz vesair Avrupa matbuatının bilir bilmez memalikimiz hakkındaki neşriyat-ı kazibelerinin bizleri ne kadar müteessir eylemesi lazım geleceğini bununla mukayese buyurmalarını Mister Brovn’dan [Edward Granville Browne] rica ederiz.

-Defter-i Seyahatten Mahreç Sahifeler-

Salı, 15 Teşrinievvel

Bugün at pazarından geçtim, bir tarafı hükümet meydanına nazır olan caminin kapısından girdim. Avlu bende ne hatıralar uyandırdı. İlk derslerimi aldığım Rüştiye-i Askeriye işte şu avlunun müntehasındaydı, hala orada. Hafızam yine yirmi senelik hatırat ile meşgul olmaya başladı. İlerledim. (…)