11

Pol Erviyö [Paul Hervieu] ve Asarı

Pol Erviyö [Paul Hervieu] 1857’de Paris’te orta hâlli bir aileden dünyaya gelmiştir. İlk tahsili o zamanlar Ponapart [Bonaparte] unvanını taşıyan Lisekondorse’dedir [Lycée Condorcet]. Hukuk fakültesine devam ile lisansiye olarak çıkmış ve diplomasi mesleğine girmiştir. Fakat edebiyat hakkında beslediği hürmet-i mahsusa, hiss-i perestişkârane, meyl-i tabii kendisini nezaretlerin mutantan ve müdebdeb kalem odalarında evrak-ı siyasiye tanziminden feragate mecbur ederek muktedir bir romancı, büyük bir temaşa-nüvis sıfatıyla âlem-i neşriyata sevk etmiştir. Erviyö bu mesleğinde süratle yol alarak ahiren henüz pek genç addedilecek bir sinde iken müteveffa Eduar Payeron’un [Édouard Pailleron] yerine akademi azalığına intihap edildi ki bu şimdiye kadar pek az zevata nasip olmuş mazhariyetlerdendir.

Mösyö Erviyö “mond” namı verilen âlem-i hususiyetin en doğru musavveridir. Fransa edebiyatında “modernizm” denilen bu meslek-i tahririn muhterileri Anry Lavdan, Moris Dune ve Jip’dir [Gyp / Countess de Martel de Janville]; fakat bunların romanlarıyla Erviyö’nün eserleri arasında tarz-ı tertip ve ifadece pek esaslı farklar vardır. Esasen bu usul hayat-ı cariyenin her an mütehavvil olan zevahirinde, ruhların hevai infialat ve ihtirasatında, modaların eşkâl-i acibesinde, muhaveratın garabetindeki en yeni, en firari, en tıflane, en gülünç şeyleri zapt ve kayıt etmekten ibarettir. Bunun üslubu da Bufon’nun [Georges-Louis Leclerc, Count de Buffon] muharrirlere tavsiye ettiği kavaid-i esasiyeye tamamen muhaliftir. Bir sinematografın harekât-ı aniyesinden daha seri darbelerle birtakım elvah-ı hayatiyeyi, hakayık-ı meşhudeyi tespit ve irae eder. Bunda muvaffakiyet için pek çok zarafet-i fikriye lazımdır. Hâlihazır sarf-ı hakikat değildir, belki şiirde, nesirde, musikide eşkâl ve elhan-ı mülevvene ile inikâs ettirilen hayatın şuh ve güzel bir parçasıdır.

(…)