3

Mösyö F. Dömartens

İlm-ı hukuk ile iştigal edenlere malum olduğu üzere, “Martens” isminde iki allame-i hukuk vardır:

Biri Almanyalı Şarl Dömartens’tir [Charles de Martens] ki diplomasi usul ve kavaidine müteallik mülahazat ve mütalaat-ı musibesiyle iştihar etmiştir. Bu nevi mübahise dair La guide diplomatique unvanıyla telif ve neşrettiği eser-i mükemmel diplomatlığı meslek ittihaz edenlerin kütüphanelerinde mutlaka mevcut bulunur. Diğeri Rusyalı Frederik Dömartens’tir [Friedrich Martens]; bu zat da hukuk-ı düvele ait malumat ve tetkikat-ı mütehayyiranesiyle temeyyüz eylemiştir. Bizim burada mevzubahis edeceğimiz “Martens” işte bu zattır.

(…)

Acayib-i seb-i âleme bugün sekizinci acibeyi yedi yaşında bir çocuk ilave ediyor:

Fransızcadan Türkçeye tercüme edilmiş bir kıraat kitabı ki henüz mini mini parmaklarının arasında bir kalemin vücuduna ihtimal verilemeyen yedi yaşında bir çocuğun eser-i harika-nüma-yı irfanı… Kitabı muharririnden evvel görseydim şüphesiz bunu bir nim-hande-i istibat ile telakki edecektim, fakat geçen gün peder-i muazzezinin refakatiyle küçücük Ahmet Remzi küçücük kitabını bana uzatırken bu küçük fakat pek büyük  muharrirle eserinin karşısında dudaklarım bir hande-i istibat ile değil, heyecan ve rikkatten bulunamayan avaze-i takdir ve hayretin lerziş-i tesiriyle titredi: Muharriri kitabından pek çok evvel tanıyordum, kendisinden pek çok evvel de pederini tanımakla haiz-i şereftim. Onun için bu harika-ı zekâ hakkında zaten hazırlanmış bulunuyordum.

(…)