“Musahabe-i Tarihiye”

Tafsilat ve heyet-i mecmua – Vekayi ve tarih – Fen ve sanat

-1-

Fransa meşahir-i müverrihininden Mösyö Albert Sorel=Albert Sorel [*] diyor ki: Ekseriyetle insanlar tarih hususunda tafsilat ve teferruata dair bir fikr-i batıla maliktirler. Bu fikr-i sakim tarih-i fen ve sanatı için pek mühlik bir şeydir. Acaba şu cümleleri kim okumamıştır, kim işitmemiştir,  kim tekrar etmemiştir: “Mevcudiyetimizde, muhitimizde yaşayan hal-i hazırı anlamaya, bilmeye muktedir olmadığımız halde, kitaplar arasında defnedilmiş olan tarih-i eyyam-ı maziyenin imkân-ı iade ve ihyası nasıl iddia ediliyor?

(…)

[*] Fransız müverrihleri mukaddema tefahhusat-ı fenniyenin vasıta-i belagatle tekemmülünü bi-faide hatta tehlikeli addederek şekil ve üslup takayyüdatını – şayan-ı esef bir aksülamel olarak – tarihten ihraç etmişler, bunun yerine efkâr-ı siyasiye ve içtimaiyeyi, ihtirasat-ı diniyeyi ikame ile hakayık-ı tarihiyeyi bir zalam-ı meşkukiyet içine sokmuşlardı. Bitaraflık bahanesiyle ekseriya zevksiz, renksiz, menazırdan ari, yabis ve üryan birtakım vesaikle malî eserler neşrine inhimak etmişlerdi.

(…)

-Sinirli bir kadın, geçici bir buhran-ı samimiden sonra-

Ah Şu Erkekler, Ah!

Erkekler? Sinir illetinin en birinci sebepleri! Biz kadınlar, ne zavallılarız! Doğduk doğalı erkeklerin o kibirli, inatçı, hodbin, hırçın, mütelevvin mahlûkların hücumundan, cefasından ne çileler çektik ve neler çekiyoruz!

Bu derece, aciz, zayıf, mazlum olan kadınlar bu yamyamlara yalnız leziz, hazmı kolay bir gıda olmak tecellisiyle yaşarlar. Evet, biz tabiatın gözü bağlı kurbanlarıyız!

(…)