-1-

Muharebelerin Esbabı

-1-

Muharebelerin Esbabı

Beşeriyetin en iptidai zamanlardan zamanımıza gelinceye kadar müzmin bir musibet hâlinde her an zebun-ı kahrı kaldığı bir felaket varsa o da harptir. Muharebelerin, mukatelelerin insaniyet için açtığı yaralar birçok mütefekkirlerin, sulh ve müsalemet muhiblerinin nazar-ı teessüfünü celp ediyordu. Bu felaketlerin vukuunu men etmek maksadıyla son zamanlarda birtakım cemiyat-ı sulhiye teşkil olundu. Ve en nihayet cihan-ı medeniyetin her köşesinde neşvünemaya başlayan bu efkâr-ı insaniyet-perverane Rusya devletinin hükümdarında bir makes bularak bütün düvel-i mütemeddine murahhasları Lahey Sulh Konferansında içtima eyledi.

Sulh konferansı teşebbüsatında muvaffak olacak mıdır? Bütün bütün terk-i teslihat gibi maatteessüf zamanımız için henüz bir hülya-yı vahi addedilen tasavvurat konferansın daire-i müzakeratından hariç tutulmuş olduğu hâlde bile tahdid edilen nukat-ı muayyene hakkında itilaf tam hasıl olabilmesi meşkûktur. Biz burada konferansın her zamanki içtimalarından matbuata akseden şuunu yazmayacağız. Yevmî gazetelerimiz, Avrupa gazetelerinden pek çoğunda görülmeyen bir kesret-i tafsilat ile bu teferruattan bahsediyorlar. Bizce asıl matlup olan şey neticedir. Bu kadar gürültülerle toplanan konferanstan insaniyet için ne fayda hasıl oldu, hukuk-ı düvel için ne gibi fevaid takarrür etti, ati için ne gibi ümitlere meydan açıldı? Buralarını göstermek isteriz.

(…)