Mikrop nazariyesinin tevsii – Mikropların hasılat-ı semmiyesi ve bu hasılatın tesirat-ı maraziyesi – Bir mikroptan emraz-ı muhtelife zuhuru – Eski ve yeni tababet – Bazı udviyenin asaba tesiriyle şifa-bahş olması – Opoterapi (tedavi-yi bi’l-usare) – Hasılat-ı hayvaniyenin tedavide ehemmiyeti.

Tarih-i ulum ve fünun tetkik olunursa görülür ki her keşif, her terakki, keşfiyat ve terakkiyat-ı evveliyenin neticesi olduğu gibi terakkiyat-ı atiyenin de sebebidir. Keşfiyat-ı fenniye birbirine merbut ve mütemadi bir zincire benzer.

Her fende olduğu gibi –kadran ali ve ilm-i edyana takdim edilmekle de mübeccel olan- tababette de bittabi bu kaide caridir. Bir zaman tababetin ulum ve fünun-ı saire nispetinde süratle terakki etmediğinden şikâyet edilmekteydi. Pastör’ün [Louis Pasteur] keşf-i mühiminden ve emraz-ı muhtelifenin sebeb-i zuhuru ve bilhassa maraz-ı sariyenin baisi tufeylat olduğu nokta-i mühimmesinin tezahüründen sonra tababat dahi bir devre-i terakkiye girmiş ve geniş bir saha-i tetkik açılmıştır. Bir müddet bu sahanın tahdidi şöyle dursun ittisai hakkında bir fikr-i mahsus bile peyda edilememiştir.

(…)

Pastör’den sonra gelen ve bu büyük âlimin eserine iktifa eden erbab-ı fen ve tecrübe-i fen tedavide muhtelif yollar bulmuşlar ve gayr-i kabil-i şifa addedilen emrazın bir kısmını tedavi ve teşviyeye muktedir olabildikleri gibi bir kısmının tedavi ve teşfiyesinde gösterdikleri muvaffak akl-ı nazariyeler ve sarf eyledikleri şayan-ı takdir gayretler sayesinde kuvvetli ümitler hasıl eylemişlerdir. Bu ümit ve teselli de tedavi yerine geçmektedir.

(…)

Erbab-ı fen ve tecrübenin bu hususta dahi boş oturmadıklarını görürüz. Bu bapta mesaisi semeredar olanlardan biri de Mösyö Şaran’dır. Bu zatın mikroplar hakkındaki tetkikat-ı ahiresinden istinbat olunan mamulat gerek bunların men-i mazereti ve gerek badı oldukları emrazın tedavisi hususunda beşeriyeti bir derece daha ikdar eylemiştir.

(…)

Abonelerimize nüshalar her hafta muntazaman ve mutarriden posta ile irsal kılınmakta ise de bazı haftalar gazetesini alamamış bulunan abonelerimiz idarehanemize eşar-ı keyfiyet ettikleri takdirde o nüsha tekrar irsal olunur.