6

Bugünkü Saadetler:

-2-

Kıskançlık

Havas – Kalp – Dimağ

Hiç şüphe yok ki kıskançlık insanlıkla beraber başlamıştır; mahaza bu kadar eski olan bu his mürur-ı zamanla daha başka manalar, vüsatler alarak bugün dehşetli bir hastalık olmuş, zaten zehirli bir maraz olan aşkın bir an-ı ilhabı haline gelmiştir.

Saadetin hikâyesi olmaz derler, onun için aşkın hemen ilk alâim-i alâmına geçiyoruz. Sahihan seven bir kalpte ya kıskançlık aşkı ifna eder yahut aşk kıskançlığı; ikisi birden hükümran olamazlar. Fakat iptilada kaziye berakistir; onda aşk ve kıskançlık birbirini paralamak, zehirlemek, ateşlemek için, ikisi de hâkimdir. Halbuki bugünkü aşklar tabii ve mütevazin olmayıp hep ihtirasata müncer olduğundan bugünkü kıskançlıklar da hep meşhun-ı iptiladır. Zamanımızda âşıklar aşkı bir hastalık haline getirmişlerdir; takip-i heyecanda gösterdikleri hararet-i muztaribe, hatta zevk ve neşeyi bile yakıcı bir hale getirecek derecede kanayan gayr-ı kabil-i tedavi inkisar-ı emel cerihalarıyla hâsıl ettikleri nim “isteri [Histeri]” suistimalatın, su-i tagaddinin vereceği metaib, muhabbet ararken nefrete, saadet ararken istikraha rast gelmekten mütevellid gayzlar, hâsılı her şeyleri kendilerini iptilaya sevk eder. Saf ve tabii aşk için saf ve tabii kalp, saf ve tabii zaman lazımdır. İnsan nasıl yaşarsa öyle sever. Bir heyet-i içtimaiye bugün Paris’tekine benzeyince aşağıdan yukarı bir baştan öbür başa her şey bir mücadele, bir mübareze, bir adem-i itimat, bir boğuşma olunca artık nasıl olur da aşktan tarafeyn birbirine bir itimad-ı saf gösterebilir? Aşk ki insanda hayvaniyeti en çok tahrik ve tehyiç edici bir kuvvettir. Bundan başka bugün yirmi âşıkta on dokuzu metresinin hatırasına sadık değildir ve kadınlara inanmayışımızın sebebi kadınların bize ettikleri hıyanetlerden ziyade bizim onlara ettiklerimizdir. Bunun için bugün sevmek demek inanmak, kıskanmak demektir.

(…)

[*] Fransızca’dan