-[Ressamımızın Defter-i Hatıratından Muharreç]: Cumartesi, 5 Kânunuevvel 1314 –

İkinci çan çalındı, katarımız kımıldandı. Bir uzun düdüğü müteakip Sirkeci’den müfarakat eyledik. Şiddetli yağmur yağıyor, soğuk ziyade ve müessir. Kat‛a teshin olunmamış olan vagonlarda titriyoruz. Birinci mevkıf Kumkapı: Köşeye iyice büzüldüm, belki böyle biraz ısınmak kabil olur. İkinci mevkıf Yenikapı: Bu isimdeki heybet-engiz mevkıf binasının pişgâhındayız. Hemen kurşun kalemi ve albümü çıkardım. Karşımdaki manzara hakikaten tersime ve Şark Demiryollar şirketine bahş-ı şeref etmeye layık! Mevkıf demekten hayâ etmedikleri şu murdar kulübede halk yağmurun altında soğuğun zebunu. Bekleme salonunda (!) çamur içinde yüzüyorlar, oluksuz kiremitlerden su bütün yolcuların üzerine akıyor. Mevkıf memurları romatizma hastalığına güzel numuneler gösterseler gerektir. Katarımız yine hareket etti, yolculukta devam eyliyoruz. Ben de resimlerimi yapmakta devam ediyorum.

Memleketimiz ve ziraat – Ziraatın yirmi senede terakkisi – Terakkiyat-ı hazıradan istifade – Ziraat talebesi ve ziraat müfettişleri – Ziraatın bizdeki ehemmiyeti – “Kimya-yı ziraî” – Gübre ve nebatatın teşekkülatı – Hamiz-i fosfor ve demir –  Kalsiyum, potasyum – Fosforit magnezi – Arazinin muayene-i kimyeviyesi – Tekâmül-i nebati – Şeker pancarının tercüme-i hali – Almanların terakkiyat-ı ziraiyeye himmeti – Fosforlu unlar

Ziraatın memleketimiz için badi-i ümran ve terakki olacağında şüphe yoktur. Terakkiyat-ı fenniye ve edebiyemizden, ticaretimizin vüsatinden ve her türlü vesait-i medeniyenin ihzar ve itmamından kat-ı nazar, memleketimiz ziraat sayesinde istihsal-i servete, tehiyye-i esbab-ı maişete muktedir oluyor. Ziraatin terakkisi hususunda masruf olacak himmetler her şeye takdim olunmak, şu‛bat-ı ulum ve fünunda haiz-i nisab-ı terakki olmakla, gayret etmekle beraber ziraatı asla imhal etmemek ve hatta bir sınıf halk için – ki bu da memalik-i Osmaniye sekenesinin ekseriyetini teşkil eder – tahsil-i ilim ve marifete hevesle beraber ziraattan ayrılmamak iktiza eyler ki memleketimiz cidden ihtiyacat-ı tabiyyesini tesviyeye imkân bulsun ve kabiliyet-i fıtriyesine göre bir tarik-i terakkiye dâhil olsun. Memalik-i şahanenin emr-i ziraatte son seneler az çok terakki gösterdiği, yani memleketimizin terakkiyat-ı umumiyesinden ziraatimizin, ziraimizin de müstefit olduğu gayr-ı kabil-i inkârdır. Mamafih arzu olunan derecesi bundan ibaret değildir. Çünkü erbab-ı ilmin tetkikat-ı ciddiye ve cedidesi ve kimyanın ve bahusus yalnız ziraata ait kısımla iştigal eden ve seneden seneye daire-i vukufu tevsi olunan “kimya-yı zirai”nin terakkisi sayesinde Avrupa ve Amerika’da ziraat yirmi seneden beri mühim bir fen heyetine girmiş ve hars ve ziraat etmek yalnız toprağı kazarak tohum saçmaktan ibaret kalmayıp gayet müdakkikane ve vakıfane icra olunan tecrübeler neticesinde hangi toprağın ne cins nebatın neşv ü nemasına müsait ve bir nebatın layıkıyla mahsuldar olması ne gibi esbab altında mümkün bulunduğu, nebatatın ıslah-ı bünyesi, bereketi neye mütevakkıf olduğu meydana çıkarılmakta, buna göre hareket olunarak daima fen dairesinde kavaid-i fenniyeye ittiba olunmak şartıyla ziraat edilmekte bulunmuştur.

(…)

Almanya’da lanj usulü üzere inşa olunan bir asma elektrikli tramvay ki güzergahı nehir üzerinde demir sütunlarla muallaktır. Bu usul sokakları işgal etmemek ve az masrafla meydana gelmek cihetinden pek ziyade faydalıdır.