Balzak  [Honoré de Balzac]

3

Üslubu

Klasik eserlerle perverde, Fransız lisanına bihakkın aşina sahib-i zevk bir adama Balzak’ın [Honoré de Balzac]  kitapları verildiği zaman şu komedyada hazır bulunulur:

Bu zat o on altı büyük cildi biraz korku ile eline alır. İşte okunacak birçok şeyler, hem de yeni. Son zaman muharrirleri pek çok yazı yazıyorlar. La Bruyer [Jean de La Bruyère] daha vaktiyle o ana kadar her şeyin söylenmiş olmasından şikayet ediyordu. Bu yeni çıkma bu kadar uzun uzun anlatacak ne buldu? Mamafih kemal-i ihtiyatla biraz okumaya karar verir, tecrübe için rastgele birkaç yaprak karıştırır, şu kelimeye tesadüf eder: “Gayet nefis bir maddiyetperestlik Flamen adatının kaffesinde muntabidir”. Gözlerini alabildiğine açar, çünkü “maddiyetperestlik” denilen bu ekşi yüzlü mahlukun nişanelerini, intibaalarını ömründe hiç görmemiştir. Biraz düşünür, bunların ne demek olacağını yavaşça  tercüme eder, hiç şüphesiz muharririn maksadı: “Flamandiyalılar istirahat-i vücudiyelerine müteallik adatta pek ince şeyleri bile ararlar”, demektir. 

Bu ilk tecrübeden biraz mütevahhiş olarak başka bir kitap açar ve okur: “Teehhül maddesindeki fazilet-i umumiye bilançosundan tahassül eden maddi ve içtimai kıyas-ı mukassemden kurtulmak gayr-ı mümkündür”, bu ise haşindir. İhtimal ki Mösyö dö Balzak şöyle sade bir ifade intihab etseydi daha iyi ederdi:

(…)