“Kara Humma” Hastalığının Tezayüdü ve Suyun Ehemmiyeti

Hemen bir buçuk iki aydan beri şehrimizde bazı devairden ahz olunan vefiyat istatistiklerine göz gezdirilecek olursa kara humma, humma-i şebe tifo hastalığının epey hasarda bulunduğu görülür.

Şehrimiz sekenesinin en ziyade zayiat verdiği hastalıklar “verem” ve bu aralık “humma-ı şebe tifo”dur. Verem hakkında bilahare beyan-ı mütalaa edeceğiz; bugün hummadan bahsedelim:

Humma-ı şebe tifo “Ebert” [Karl Joseph Eberth] isminde bir Alman âlimin keşfettiği küçük bir basilin vücuda nüfuzuyla zuhur-nüma-yı dehşet olur. Bu mikrop bi-r-rüçhan hazım borusunda neşvünema bulup gayet müessir ve hastalığın alaim ve arazını mucip bir madde-i semiyye [toksin] ifraz eyler. Bir tifolunun bağırsağında bulunan bu basiller ishal ile harice mündefi olduğundan hastanın mündefiatı bir menba-ı sirayet olur. Marazın sirayeti ve intikali muhtelif tarzda olur ise de mikropların vücudumuza nüfuz için intihap ettikleri tarik daima hazım borusudur.

(…)

Fransa darülfünun-ı tıbbisi nazır-ı umumisi ve muallim-i zi-iktidarı hemen yirmi seneden beri: Bir şehrin sıhhat-ı umumiyesi sarf ettiği suların evsafına tabidir.”, “Bir şehirde kara humma ve koleradan zayiat ve vefiyat gıda makamında kullanılan suyun adem-i safiyetine tabidir.”, “Kara humma bir şehre gelen suyun miyarıdır.” gibi cümel-i hekimane sarfından geri durmamaktadır.

(…)