-5-

[Geçen haftadan mabad ve hitam]

Mücadele-i hayatiyede muaveneti olan alât ve vesaite insanların pek büyük bir ehemmiyet vermeleri de bundan ileri geliyor. Alelumum bir devletin kuvve-yi askeriyesini askerlerinin, toplarının, tüfeklerinin, beygirlerinin adediyle hesap ederler. Askerin, topun, tüfeğin hüsn-i istimali halinde işe yarar birtakım vesaitten ibaret olduğu düşünülmez. Hâlbuki güzel bir tüfek fena bir nişancının elinde bir vahşinin zehirli oku kadar iş göremez.

Makineler ihtira olunup sanayiye tatbik edilmeye başladığı zaman Avrupa’da ameleler bu makinelere kızarak onları parça parça etmişlerdi. Çünkü gündeliklerinin tenezzülünü, iş bulamamalarını makinelere atfediyorlardı. Hâlbuki bu hadisatın asıl sebeb-i hakikisi makineler olmayıp başka birtakım ahval-i iktisadiye idi. Fakat amelelerin ince mütalaalarından aciz olan fikirleri göz ile görülemeyen bu esbabı idrak edemeyerek kabahati makinelere buluyordu.