Ülfet ve itiyat – “Fikr-i sabit” – Dimağın tesiratı – Efkar ve itiyadatın dimağda nişanesi – Metanet-i fikriye – Emraz-ı asabiye – Elfat-ı fikriye – “Metanet-i fikriye” ile “Fikr-i sabit” – Fikrin bedene tesiri – Aşk ve alaka – Sevda-yı şedid – Ufak tefek arzular – Dimağda tekemmül ve metanet

Etibba-yı Osmaniye’den bir zat ile yakında musahabe ettiğimiz sırada ülfet ve itiyattan bahis açıldı. İtiyadın mizaç ve bünyeye tesiri gayr-ı kabildir, bu noktayı şerh ve izaha lüzum görüldü. İtiyadat öteden beri iyi ve fena olmak üzere ikiye taksim oluna gelmiş, efal-i hüsne ve harekat-ı faziletperveraneyi itiyat edenler hakkında meth ve sitayiş bezl edilmiş, ahlak-ı mezmuma ile meluf olanlar da tarizattan kurtulmamıştır.

(…)

Doktor ile bu noktadan tutturarak ülfet ve itiyat hakkında nikbinane mütalaada bulunmadık, fakat bu bahis o kadar dal budak saldı, karilerimizin enzar-ı mütalaasına arza değecek öyle meseleler tevlit etti ki doktorla mukalememizin zeminini teşkil eden o meseleleri bu musahabede  -sadece bir fihrist yapar gibi-  göstermeyi muvafık gördüm.

Ülfet ve itiyat, mesela sigara içmek, bundan ibtida-yı emirde bir haz duyulmadığı halde ihtiyar olunabilir. Fakat mütemadiyen ihtiyar olunan harekete bir sevk-i tabii ile insan ihtiyaç hissetmeye başlar.

(…)