Evrak-ı yevmiyede “elektrik” mübahisi – Servet-i Fünûn sütunları – Dört seneden beri neşriyatımız – Elektriğin terakkiyat-ı ahire-i medeniyede tesiri – Sir İşmit Bartlet – İzmir’de ve Selanik’te elektrik tatbikatı – İstanbul tramvayları ve elektrik – Değirmenlerin şairiyeti – Tunca ve Meriç tuğyanları ve değirmenler – Değirmenler ve tenvirat – Kendi kendine müteharrik arabalar – Merhaleler ve posta muamelatı.

Bir aydan beri evrak-ı yevmiye sütunlarını dikkatle mütalaa edenler elektrik mübahisine sık sık tesadüf etmişlerdir. Gazeteler Dersaadet’ten tramvaylarının ahval-i hazıra-i medeniyeye muvaffak olarak elektrikle cer ve tahriki için şirketin teşebbusatta bulunduğundan tutturmuşlar, bu münasebetle elektriğin fevaid-i medeniyesinden bahsetmişler, bu kuvvetin merakiz-i medeniyede ne gibi hidemat-i mühimme ifa ettiğini tadat ederek bu kuvvetin bir ihtiyac-ı tabii suretine girdiğini söylemişlerdir.

Bugün elektrik tatbikatının âlem-i medeniyette ne kadar ehemmiyet kesp ettiğini, tenvirat ve teshinat-ı levazım-ı beytiyenin en mühimlerinden olup bu emr-i mühimi ne kadar nazif bir surette elektriğin tesviye eylediğini Servet-i Fünûn sütunlarında dört beş seneden beri neşrettiğimiz makalat ile izaha çalıştığımız için bir aydan beri gazetelerimiz tarafından elektriğin fevaid ve hidematına dair neşrolunan makalelerin muhteviyatı karilerimizce pek yeni addolunamaz zannederiz.

Bugün elektrik tatbikatı Avrupa’da ve Amerika’da o derece tevsi etmiştir ki büyük şehirler ve şehirlerde başlıca mebani elektrikle tenvir edilmekte olduğu gibi şehir dahilinde işleyen tramvaylar bu kuvvet sayesinde kolayca, temizce, hızlıca cer ve tahrik olunmaktadır. Elektriğin bu husustaki tatbikatı memalik-i Osmaniye’de dahi görülmeye başlamış, İskenderiye elektrik tramvayının resm-i küşadı icra edileli hayli zaman olmuştur. Elektrik her dükkâna, her mağazaya, her eve kolayca – bir tel uzatmakla – nakil olunabilir bir kuvvet olduğu ve bu kuvvet ufak tefek makineleri çevirmek için pek muvafık görüldüğü için kuvve-i muharrike suretiyle de bundan pek çok istifade edilmekte; evlerdeki dikiş makineleriyle sanayinin şuabat-ı muhtelifesinde müstamel olan tezgahların pek çoğu bu vasıta ile işletilmektedir. Uzağa gitmeye ne hacet, telgraf ve telefon elektriğin en mühim birer tatbiki değil mi? Bunlar elektriğin hidemat-ı mühimme-i medeniyesini göstermeye maziyadetin kâfidir.

(…)

-Tevfik Fikret Bey’e-

-Eğribel: 2 Teşrinisani 1314-

Bostan’dan:

(…)

Tevekkülün meal-i hakikisini idrak edemeyenlerden biri elsiz, ayaksız bir tilki görerek, idame-i hayat için lazım olan esbab-ı maişeti tedarikten her vechile âciz böyle bir mahlukun ne suretle himaye-i halike mazhar olabileceğini düşünmekte, hayretten hayrete düşmekte iken öteden arslanın biri bir çakal sayd etmiş; geliyormuş.

(…)