-2-

On Yedinci Asır

Dekart [René Descartes] , Boalö [Nicolas Boileau]- Kartezyanizm, Klasisizm

Fage [Émile Faguet] yine o risalede tenkidin Fransa’da zuhurundan on yedinci asra kadar olan ahvalini şöyle hülasa ediyor: On altıncı asırdan evvel tenkit yalnız ahenk mesailiyle uğraşırken sonraları lisan ve sarf meselelerini de ele alır. 1550 senesinden on yedinci asrın bidayetine kadar üslup ve şekil davalarına ehemmiyet verilir, Paskal’ın [Blaise Pascal] zamanına kadar bunların ıslah ve telhisi için çalışırlar ve Paskal ile beraber en mühim mesail-i tenkidiye ortaya çıkar. Şu hâlde asıl tenkit on yedinci asırla meydana gelmiş demektir. Ahlak ile edebiyatın münasebetleri, zevk-i selimin ne olduğu yolunda bahislere ilk defa olarak o zaman merak edilir, güzel yazmakla ikna etmek birer sanat mıdır yoksa bunlardan yalnız biri mi mevcuttur? Endişeleri meydan alır.

(…)

Tenkidin Fransa’da ibtida-yı zuhurundan Boalö’ye kadar geçirdiği devirler gözden geçirilirse görülür ki Sekaleyjer, Dobellay, Malereb, Balzak [Honoré de Balzac] vesairenin esas meslekleri kudemayı taklit hakkında mevzu kavaidi şiddetle terviçten ibarettir. Bunların fikrince eser kudemanın eseridir. Onların vardığı mertebe-i tekemmüle bugün vasıl olmak gayr-ı mümkündür ve mümkün olan derecesine vusul için yegâne çare yine onları taklit etmektir.

(…)

[354 numaralı nüshadan beri mabad]

(…)

-Mabadı var-

Yaveran-ı Hazret-i Şehriyariden

Piyade Miralayı Sadık El-Müeyyed