İngiltere ve Fransa – Nijer Havzası – Lord Salisbury’nin [Robert Arthur Talbot Gascoyne-Cecil], nutukları – İttifak-ı müsenna ve İngiltere – Almanya ve müstemlekât meselesi ve kuvve-i bahriyenin tezyidi – Almanya’nın Dersaadet sefir-i cedidi: Baron Mareşal dö Biberşıtayn [Adolf Marschall von Bieberstein] – Hükûmet-i seniyyenin amal-i müsalemet-perveranesi

Fransa ve İngiltere arasında Afrika umurundan dolayı münasebatın biraz gerginlik peyda etmesi bu aralık âlem-i siyasiyatta hayli münakaşatı bâdî olmuştur. Garbi Afrika’da Nijer Nehri havalisinde Fransa ve İngiltere hükûmetlerinin bazı arazi üzerinde iddia-yı hukukta bulunmaları hükûmeteyn beyninde ihtilafa sebebiyet vermiştir. Fransa ve İngiltere hükûmetleri namına hareket etmek ve ticaret için yeni yeni mahreçler bulmak üzere evvelce bu havaliye izam olunan heyetler yerli rüesa ile birtakım mukaveleler akdetmişler ve müsaadat-ı istihsaliyle burada bir hakk-ı tefevvuk kazanmışlardı. Lakin bu mukavelelerin İngiltere ve Fransa namına hareket eden heyetler ve zatlar tarafından bir reis ile birkaç ay, birkaç hafta, bazen birkaç gün fazla ile akdedilmiş olması ve bunların tarihlerini tetkik ve Afrika yerlileriyle akdolunan bu yolda mukavelelere bina edilen bir hak ve salahiyetin derece-i şümulunu tayin, bahşettiği müsaadatın vüsatini takdir, müşkil bulunması mucib-i ihtilaf bir mesele suretinde meydana çıkarılmıştır.

(…)

Kıtaat-ı muhtelifede vasi müstemlekâta sahip olan Avrupa devletleri bu müstemlekâtın tevsiine ve her türlü terakkiyat-ı medeniyeden temin-i istifadesine çalışmaktadır. Daha doğrusu beş on seneden beri Avrupa devletlerinin pek ziyade ehemmiyetle telakki ve takip ettikleri müstemlekât politikasının gerek rical-i siyasiye için verdiği tab gerek memleket için bâdî olduğu masrafın maddi ve manevi istifadesine intizar etmek zamanı geldiği derpiş olunmuş ve bu istifadenin suver-i istihsali düşünülmeye başlanmıştır. Müstemlekât politikası kesb-i ehemmiyet ettikçe bittabi ticaret ve sanayinin kesb-i vüsat ve terakki eylemesi ciheti de düşünülmüş, binaenaleyh Avrupalılar yeni yeni mahreçler bulup eşya-yı ticariyesini revaç-pezir eylemek çarelerini taharri eder olmuştur.

(…)

Müstemlekât ahalisinin derece-i istidadı bir raddeye kadar mahsulat-ı sınaiyesiyle takdir olunacağı gibi mahsulat-ı arziye de zeminin kabiliyet-i nebatiyesini gösterecektir. Zeminin kabiliyeti ve ahalisinin mizaç ve tabiatı nazar-ı itibara alınmak şartıyla bir yerin terakkiyatı esbabını mülahaza ve tetkik etmek kolaydır. İşte bu kolaylık için bir müze tesis eylemek külfeti ihtiyar olunmuştur. Fransa hükûmetinin tesisi teşebbüsünde bulunduğu bu müze tarzında sair hükûmetlerin de müstemlekât müzeleri tesis edeceklerine ihtimal vererek bazı erbab-ı tecrübe ve tetkik bu müzeler yüzünden pek çok istifadeler bekliyor.

Elli üç resimden mürekkep birinci ve elli resimden müteşekkil ikinci ve otuz dokuz resimden mürekkep üçüncü cüzleri, on altışar büyük sayfayı muhtevi ve fevkalade mükemmel kâğıda matbu olarak ve yalnız altmış para fiyatla idarehanemizde satılmaktadır. Bu eseri neşirden maksat muharebe-i galibanemizin bir yadigâr-ı musavverini takdimden ibaret olmakla fiyatının ehveniyeti, resimlerinin mükemmeliyeti sayesinde fevkalade mazhar-ı revaç olmuştur. Birinci cüzü matbuat-ı Osmaniyede na-meşhut bir muvaffakiyet ihraz ederek beher defasında üçer bin nüsha basılmak üzere beş ve ikinci cüzü beher defasında beşer bin nüsha olarak üç defa tab olunmuştur. Üçüncü cüzü yeni neşrolundu. Birinci cüzün son tabına resimlerin Arabi tarifatı dahi ilave kılındı. Vilayatta fiyatı 90 paradan ibaret olup posta pulu kabul olunur.  Beher nüshadan beşer adet olarak on beş adedin taahhütlü gönderilmek üzere bedeli, yirmi sekiz kuruşluk posta pulundan ibarettir.