Doktor Röntgen’in [Wilhelm Conrad Röntgen] Keşfi

Şeffaf ve gayrışeffaf cisimler – yeni şuaat – Doktor Röntgen’in keşfi ve ehemmiyeti – Kruksun [Crookes tüpü] tecrübe-i evveliyesi – kesif cisimlerden ziyanın müruru – Ara yerde duvar varken fotoğraf almak – gözün teessüratı ve bir fotografya levhasının hassasiyeti – madeniyattan mürur eden şuaat – kemiklerin resmini almak – bu keşfin tababette hizmet-i müstakbelesi

Beş on gün içinde umum fenni encümenlerin mübahasat ve münakaşatı ve Avrupa resail-i fenniyesinin mühim makalatı Almanya’da Vürçburg [Würzburg]  Darülfünunu muallimlerinden doktor Röntgen’in keşf-i ahirine inhisar etmiştir.

Şimdiye kadar ecsam ikiye ayrılıp bir kısmına şeffaf ve diğer kısmına gayr-ı şeffaf denmekte iken doktor Röntgen’in keşfi üzerine bu taksimat bir dereceye kadar müteenniyane yürütülmek iktiza ediyor. Çünkü şimdiye kadar kalın bir duvarın bir tarafından öbür tarafını görmek bir göz için mümkün olmadığı gibi demir veyahut bir tahta levha ara yerde bulunursa yine öbür tarafı rüyet olunamazdı. Bir safha-i cam gibi ziyanın müruruna ve bir taraftan öbür tarafını göstermeye gayr-ı mani cisimlere de şeffaf denilirdi. Doktor Röntgen bu taksimat bizim gözümüze nazaran olduğunu ve her ne kadar duvar gibi, bir levha gibi arada bir hail olduğu zaman gözümüz göremiyorsa da şimdiye kadar kesif ve gayr-ı şeffaf addedilen ecsamdan mürur ve nüfuz edebilir bir nev-i şuaat bulunduğunu keşf etmiş ve bu şuaatın nüfuz ve müruruna birçok cisimlerin mani olmadığını ve binaenaleyh gözümüzle bir duvarın öbür tarafında bulunduğu için göremediğimiz eşyayı ve kapalı bir kutu derununda bulunan şeyi gözümüzden daha mükemmel olduğunu iddia ettikleri fotoğraf makineleri ile görmek ve hatta resmini almak taht-ı imkanda olduğunu doktor Röntgen meydana çıkarmıştır.

(…)

Mensup olduğu heyet-i içtimaiyenin saadet-i halini temin edecek esbabı tetkik ile iştigal eden yani hıfz-ı sıhhat-i umumiye mesele-i mühimmesi enzar-ı dikkati önünde bulunarak bir köy, bir şehir, bir ülke halkının selamet ve afiyetini temine medar olacak terbiye-i sıhhıyeyi göstermeye çalışan etibba gibi heyetin sıhhat-i maneviye ve terbiye-i millîyesini muhafazaya ve bunları sektedar edebilmek ihtimali olan emrazı teşhis ile çaresini taharri ve tetkike ve iraeye sai olan hükemanın bu yakınlarda elsine-i ecnebiye tahsilinin bir mülkte terbiye-i millîyeye ne derece tesir ettiğini taharri edip bu tesiratı teferruatıyla göstermeye ve mehazirini ortaya koyarak bunlardan kurtulmak için ne gibi tedabir-i sıhhiye-i maneviyeye tevessül olunmak lazım geldiğini izah etmeye çalışıyorlar. Bu gayret velev ki semeredar olmasın. Her halde bir emr-i hayra masruf olduğu cihetle şayan-ı taktirdir. Ve masruf olduğu noktanın izahı bizim için de faideden hali değildir.

(…)