Denizlerde metfun hazain – Deniz suyunda bütün kıymettar madenin münhal olarak bulunması – Denizlerde bulunan ecsamın tahliline yardım eden ecsam-ı uzviye – Tufeylat-ı uzviyenin âlem-i hayatta ehemmiyeti – Mikropsuz hayat olmaz – Ziraatta mikropların hizmeti – Tufeylat-ı uzviyenin bereket-i mahsulata tesiri – Tarlaların kuvve-i enbatiyesi ve mikroplar

Deryada menafinin bi-şumar olduğu ve selametin ise ancak kenarda bulunduğu hayli zaman evvel hükema-yı İslam tarafından gösterilmiş bir hakikattir.

Denizlerde nice hazineler metfun olduğuna bugün de erbab-ı fen ve hükümetin inkâra mecali yoktur. Maksat Felemenk sahilinde filan ada civarında kazazede olmuş sefine içinde bulunan milyonlarca frankın ka‘r-ı deryada birkaç seneden beri metruk kaldığını ve çıkarılmasına imkân bulunmadığını söylemek değildir. Bu cihete de atf-ı nazar olunabilir. Fakat bu nazar, bir nazar-ı fennî olamaz. Demek istediğimiz, dünyada kıymettar addolunan her nevi maadinin ve ecsam-ı kimyeviyenin deniz sularında münhal olarak bulunması ve binaenaleyh deryaların başlıca servet-i itibarı olunan mevadı ihtiva etmesidir.

(…)